1932'den Günümüze
İSKİ KRONOLOJİ
"Temiz suyun güvencesi"

İDAREMİZ HAKKINDA

İdaremiz, stratejik konumu, iktisadi büyüklüğü ve nüfus özellikleriyle dünyanın sayılı kentlerinden biri olan İstanbul’un su ve atık su yönetiminden sorumludur. Tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış, Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlayan İstanbul, önemli bir su medeniyetidir. Vizyonunu “suya duyarlı şehirde bütüncül su yönetiminin öncü kurumu olmak” şeklinde belirleyen İdaremiz, sahip olduğu bilgi ve deneyimi yerli ve yabancı birçok idareyle paylaşmakta, gelişen teknolojilerden istifade ederek imkânlarını sürekli ilerletmekte ve ülkemizin en önemli metropolüne kesintisiz hizmet sağlamaktadır. Avrupa’da 23 ülkenin nüfusundan daha fazla kişiye hizmet veren İdaremiz sahip olduğu bütçenin önemli bir bölümünü yatırımlara ayırarak 16 milyon İstanbullunun ihtiyacını karşılamaktadır.

İdaremiz, 22 adet içme suyu arıtma tesisi ve 23.000 kilometrelik isale ve şebeke hatları ile dünya standartlarına uygun, içilebilir kalitede suyu halkımıza iletmekte; ayrıca 90 adet atık su arıtma tesisi ve 18.000 km atık su hattıyla arıttığı atık suyu çevreye ve insan sağlığına zarar vermeden alıcı ortama ulaştırmaktadır. Su ve atık su alanındaki proje ve faaliyetlerinin yanı sıra çevre yatırımlarını da esas alan İdaremiz, küresel iklim değişikliğinin etkilerini en aza indirmek ve sahip olduğu yüzeysel su kaynaklarını korumak için havza alanlarını ağaçlandırmakta, ayrıca denizlerimizin yüzülebilirlik seviyesini ve canlı çeşitliliğini artırmak için çalışmalarına devam etmektedir.

KURULUŞ VE GELİŞİM

Osmanlı’nın son dönemlerinde imtiyaz almış bulunan su şirketlerinin görevlerini yerine getirmekten kaçınmaları sonucunda Terkos Şirketi, kamulaştırılmıştır. İstanbul’da su yönetiminin millileştirilmesi sonrasında şehrin hayati hizmeti olan su idaresinin en iyi şekilde yürütülmesi için özellikle Batı ülkelerindeki iktisadi teşekküller ve uygulamalar kapsamlı şekilde incelenmiştir. Nihayetinde de Mustafa Kemal Atatürk’ün cumhurbaşkanı, İsmet İnönü’nün başbakan olduğu dönemde, 27 Mayıs 1933 tarihli ve 2226 sayılı “İstanbul Belediyesi’ne Bağlı İstanbul Sular İdaresi Teşkili Hakkında Kanun” ile İstanbul Sular İdaresi kurulmuştur. Bu kanuna göre İstanbul Sular İdaresi, İstanbul Belediyesi'ne bağlı olmakla birlikte “hükmi şahsiyeti haiz hususi bir idare” olarak teşkil edilmiştir.

Ayrıca İdaremizin kuruluş sürecinde İçişleri Bakanı Şükrü Kaya’nın, Bayındırlık Bakanı Hilmi Uran ile İstanbul Belediye Başkanı ve Valisi Muhittin Üstündağ’ın büyük emekleri olmuştur. İlk İdare Heyetimiz, Başkan Muhittin Üstündağ ile Başkanvekili Eski Edirne Valisi ve Dâhiliye Nazırı Hacı Adil Arda ile Yusuf Ziya Erdem, Burhanettin Berken, Mustafa Akif Sezer, Tahir Kefkep ve F. J. Castelnau’dan oluşmuştur.

İSİ kaynaklarının, Türkiye’de yaşanan ekonomik ve sosyal faktörler sebebiyle ülkenin çeşitli yörelerinden büyük miktarlarda göç alarak hızla artan İstanbul nüfusunun su ve kanalizasyon ihtiyacını karşılamada yetersiz kalmasından dolayı 1981 yılında İSKİ kurularak su ve kanalizasyon hizmetleri tek çatıda birleştirilmiştir.

ÖNEMLİ HUKUKİ GELİŞMELER

2226 sayılı Kuruluş Kanunu'yla birlikte vakıf suların idaresi kurumumuza devredilmiştir. 1937’de 3359 sayılı Kanun’la Üsküdar-Kadıköy Su Şirketi de İdaremize dâhil olmuştur.

İdaremizin yatırımlarına imkân sağlayan kaynakları artıran kanunlar ise 1946 yılında yayımlanan 4889 ve 4891 sayılı kanunlar ile 1947 yılında yayımlanan 5116 sayılı Kanun’dur. 4888 ve 4891 sayılı kanunlar İdaremize köprü ve nakil vasıtalardan alınan vergilerden pay ayırmıştır. 5116 sayılı Kanun ise İçişleri Bakanlığı fonlarından destek öngörmektedir. Ayrıca 1968’de yayımlanan 1053 sayılı Kanun, büyük yatırımlara Devlet Su İşleri (DSİ) desteğini mümkün kılmıştır. 2226 sayılı Kanun’la İdaremiz kuruluşundan 1960’a kadar Belediye Başkanı başkanlığında toplanan beş kişilik bir İdare Heyetince yönetilmiştir. 1960 yılında yayımlanan 23 sayılı Kanun’a tabi oluncaya kadar İdaremizin başında bulunanlara Müdür unvanı verilmiş ve bu tarihten sonra çıkan 440 sayılı Kanun gereğince Müdürler Kurulu, Genel Müdür başkanlığında teşekkül ettiği için Sular İdaresi Belediye Meclisi'nin ve Bakanlar Kurulu'nun bu husustaki kararları gereğince makam Genel Müdürlüğe dönüşmüştür.

1981’de 1. Ordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı'nın 57 sayılı bildirisi ve bağlı bildirilerle İstanbul içinde, 300.000 kişinin yaşadığı 46 yerleşim yerinin su üniteleri İdaremize devredilmiş ve bu bölgelerin su işlerinin sorumluluğunu İdaremiz üstlenmiştir.

23 Kasım 1981 tarih ve 2560 sayılı Kanun ile İSKİ Genel Müdürlüğü kurulmuş ve İstanbul’un su ve kanalizasyon yönetimi tek çatıda birleştirilmiştir. Başlangıçta İstanbul Valiliği'ne bağlı olan İSKİ, 1984 yılında 3009 sayılı Kanun’la İstanbul Büyükşehir Belediyesi bünyesine alınmıştır. 2004 yılında yürürlüğe giren 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile İSKİ Genel Müdürlüğü'nün hizmet alanı İstanbul Valiliğinin görev, yetki ve sorumluluk alanına genişletilmiş ve böylece hizmet verilen ilçe sayısı 27’den 32’ye çıkarılmıştır. İlçe sayısı 22 Mart 2008 tarihinde yürürlüğe giren 5747 sayılı ’’Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçinde İlçe Kurulması’’ adlı Kanun ile 39’a çıkarılmıştır.

KURUMSALLAŞMA ADIMLARI

İdaremizin ilk merkez binası İstiklal Caddesi’nde, bugünkü adıyla Terkos Han olarak bilinen pasajda kurulmuştur. 1984’te Aksaray’da kullanıma alınan genel müdürlük binamız, 21 yıl boyunca İstanbullulara hizmet vermiştir. Artan ihtiyaçlara binaen 2005 yılında Kağıthane Yerleşkesi’nde yeni genel müdürlük binamız hizmete alınmıştır.

İlk ek hizmet binamız 1950 yılında Cağaloğlu’nda, ikinci ek hizmet binamız ise 1960 yılında ise Bakırköy’de açılmıştır. 1970 yılında Kadıköy’de ilk şubemiz hizmete alınmıştır. İdaremiz, bugün 31 şube ile abonelerine hizmet vermektedir. Yakın gelecekte ise yerinde hizmet anlayışının gereği olarak her ilçede şube kurulması hedeflenmektedir.

İdaremizin logosu 1985 yılında, mühendislerimizden Ömer Demir tarafından tasarlanmıştır. Logomuzdaki üç boru hattı içme suyu, atık su ve yağmur suyunu temsil etmektedir.

1988 yılında İdaremize ait 068 hatlı telefon kullanıma açılmıştır. 1992 yılında Alo 185’e dönüşen İdaremizin kurumsal hattı, İstanbullulara 7/24 hizmet vermeye başlamıştır. 1993 yılında İSKİ gezici abone hizmetleri servisi devreye alınmıştır. Alo 185’in bilgisayarlı elektronik servisi motorize güçle birleştirilmiştir. Bu sayede gezici abone hizmetleri araçlarıyla vatandaşın sorunlarına ve taleplerine yerinde cevap verilmesi ve çözüm geliştirilmesi sağlanmıştır. Yine aynı yılda devreye alınan 52 hız-işlem veznesiyle işlem kolaylığı sağlanarak abonelerimize zaman kazandırılmıştır. Kurulan TRİNK sistemiyle vatandaşların ödeme merkezlerine gitmeden anlaşmalı bankalar aracılığıyla otomatik işlem yapabilmesine de imkân sağlanmıştır. Türkiye’nin en büyük bilgisayar sistemi kurularak bilgisayarlı sayaç okuma sistemi devreye alınmıştır. Böylelikle elle yapılan kayıt ve bilgi aktarma işlemleri ortadan kaldırılmıştır.

2002 yılında e-şube hizmete alınarak vatandaşlarımızın işlemlerini internet üzerinden gerçekleştirebilmesine imkân sağlanmıştır. Su idareleri arasında ilk defa İdaremiz, 2017’de e-devlet kapısı üzerinden abonelik ve ödeme işlemlerini başlatmıştır. Bunun yanında İdaremiz, su faturalarının üzerine karekod koyarak, abonelerine 3 Boyutlu Güvenlik (3D Secure) sistemi yöntemi ile daha hızlı ve güvenli fatura ödeme imkânı sağlamıştır. 2017 yılında ayrıca Mobil İSKİ projesi hayata geçirilmiştir. Bu sayede İstanbullulara yerinde ve hızlı hizmet verilmiştir.

2021 yılında tüm şubelerimizde iş ve işlem yoğunluğu nedeniyle hızlı ve etkili iletişim kurulabilmesi amacıyla halkla ilişkiler ve danışma görevlisi istihdam edilmiştir. İSKİ ve İGDAŞ aboneleri için ortak sayaç okumasına geçilmiştir. Dijitalleşme politikası çerçevesinde oluşturulan e-banko uygulaması ile online ve yüz yüze hizmetler bir araya getirilmiştir. Böylece vatandaşlarımızın sıra beklemeden tablet-stant aracılığı ile online kanallardan işlemlerini gerçekleştirebilmesine imkân sağlanmıştır. Dijital fatura uygulamasının yaygınlaştırılmasıyla kâğıt faturaların kullanımı önemli ölçüde azaltılmış, doğaya katkıda bulunulmuştur.

DIŞ İLİŞKİLER

Bilgi ve Deneyim Paylaşımında Bulunduğumuz Ülkeler

Türkiye’nin öncü, dünyanın ise sayılı kuruluşları arasında olan İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ), sahip olduğu bilgi, deneyim ve uygulamaları spesifik branşlara ayırarak; programlı bir şekilde yurt içi ve yurt dışında faaliyet gösteren paydaş kurumlarla bedelsiz olarak paylaşmaktadır. İdaremiz, su ve atık su sektöründeki gelişmeleri, yeni teknolojileri ve yönetim tekniklerini güncel olarak izleyebilmek için, uluslararası araştırma ve geliştirme faaliyetlerini, teknik eğitim programlarını, ulusal ve uluslararası düzeyde fuar ve konferansları yakından takip etmektedir. Ayrıca sektörde faaliyet gösteren ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla iş birliğini sürekli geliştirmektedir. 70’ten fazla ülkeyle iletişim hâlinde olan İdaremiz, sahip olduğu birikimle yurt içinden pek çok su ve kanalizasyon idaresine de âdeta akademi ortamı sunmaktadır.

BİLGİ VE DENEYİM PAYLAŞIMI ALANLARI

  1. Su Arıtma Tesisleri İşletimi ve Yönetimi,
  2. Atık Su Arıtma Tesisleri İşletimi ve Yönetimi,
  3. İçme Suyu ve Atık Su Şebeke Hatlarının Yönetimi ve Bakımı,
  4. Temiz Su Laboratuvarı Kurulumu ve İşletilmesi, Su Kalite Analizi, Numune Alımı,
  5. Atık Su Laboratuvarı Kurulumu ve İşletilmesi, Atık Su Kalite Analizi, Numune Alımı,
  6. Atık Su Şebeke Hatlarının İyileştirme Uygulamaları,
  7. Atık Su Çamurlarının Bertaraf Yöntemleri,
  8. Endüstriyel Atık Suların Denetim Kriterleri,
  9. Atık Su Laboratuvar Analiz Eğitimleri,
  10. İçme Suyu ve Atık Su Altyapı Hatlarında Kazısız Teknoloji Uygulamaları,
  11. Tünel Açma Makinesi (TBM) Teknolojisi,
  12. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Yönetimi ve Uygulamaları,
  13. İçme Suyu SCADA Sistemi,
  14. Su Kayıp Kaçakları ile Mücadele Yöntemleri ve Akıllı Şebeke Uygulamaları,
  15. İSKİ’de Mevcut Talep ve Uygulamalara Dayalı Teknik Şartname Önerileri,
  16. Alternatif Enerji Uygulamaları,
  17. Abone İşleri Uygulamaları ile İçme Suyu ve Atık Su Şebeke Hatlarının Yönetimi,
  18. Stratejik Planlama ve Maliyetlendirme Çalışmaları,
  19. Master Plan ve Eylem Planları Hazırlama Çalışmaları,
  20. Ar-Ge Uygulamaları.

Dünya Su Teşkilatlarında İSKİ’nin Rolü

İSKİ, Dünya Su Konseyi (WWC), UNESCO-IHP (Intergovernmental Hydrological Programme), Uluslararası Su Birliği (IWA) ve C-40 Büyük Kentler İklim Liderlik Grubu bünyesinde küresel iklim değişikliği ve megakentlerin su ve atık su yönetimi sorunlarının çözümleri çerçevesinde oluşturulmuş teşkilatlarda geleceğimiz adına aktif rol almaktadır.

İdaremiz, 2002 yılından beri Dünya Su Konseyi'nin aktif bir üyesidir ve üç yılda bir düzenlenen Dünya Su Forumu'na aktif katılım sağlamaktadır. Son olarak 2018 Mart ayında Brezilya'da düzenlenen Su Forumu’na katılmıştır.

Kurumumuz, Uluslararası Su Programı üyesidir ve UNESCO bünyesinde kurulmuş olan Su ve İklim İçin Megakentler Çalışma Grubu'nun (MAWAC – Megacities Alliance for Water and Climate) aktif bir parçasıdır.

İstanbul’un da aralarında bulunduğu, C40 Kentleri olarak da bilinen C40-Büyük Kentler İklim Liderlik Grubu’nun “Su Güvenli Şehirler” programına Şubat 2021’de dâhil olan İdaremiz, gelir getirmeyen suların minimize edilerek su arzından kaynaklanan karbon emisyonunu en aza indirmek adına uluslararası iş birliğine katkı sağlamaktadır.

TEMEL POLİTİKALARIMIZ VE ÖNCELİKLERİMİZ

İSKİ, Türkiye’deki su ve kanalizasyon idarelerinin en büyüğü ve en köklü olanıdır. Yalnızca Türkiye’nin değil, Avrupa ve Orta Doğu’nun en önemli kentlerinin başında gelen İstanbul’a hizmet sunan İSKİ hem ulusal, hem de uluslararası ölçekte, vizyonunda da belirtildiği üzere “Suya Duyarlı Şehirde Bütüncül Su Yönetiminin Öncü Kurumu Olmak” sorumluluğunu taşımaktadır.

İnsan odaklı ve çevreye duyarlı hareket etmek, gelişime açık ve örnek öncü kurum olmanın temel şartlarındandır. Bu nedenle İSKİ yalnızca gelişmeleri takip etmekle yetinmemekte, aynı zamanda gelişmeleri yönlendiren ve değişim oluşturan bir kurum olmayı amaçlamaktadır.

İSKİ, canlı yaşamı için büyük öneme sahip olan içme suyunun üretimi ve dağıtımını bir kamu hizmeti olarak görmekte, müşteri memnuniyetini ve kaliteli hizmet sunma anlayışını temel ilke olarak benimsemektedir. Gerek abonelik hizmetlerinin, gerekse su ve kanalizasyona ilişkin şebeke hizmetlerinin halka en yakın birimler olan şube müdürlükleri tarafından yerine getirilmesi esas alınmaktadır. Adil, güvenilir ve şeffaf bir kurum olarak tüm alanlarda hizmet kalitesini sürekli olarak artırmak ve geliştirmek İSKİ’nin temel amacıdır.

Köklü bir tarihi geçmişe sahip olan İstanbul, binlerce yıldır dünyanın en büyük ve en önemli şehirleri arasında yer almıştır. Eşsiz coğrafi konumu dolayısıyla, Doğu ve Batı uygarlıklarının buluşma noktası olmuş ve üç büyük imparatorluğa başkentlik yapmıştır. İstanbul; yerine yenisi konulamaz nitelikte zengin bir tarihî ve kültürel mirasa sahiptir.

İstanbul’un özgün kimliğinin diğer bir ayrılmaz parçası da; yaşatılmakta olan su medeniyetidir. Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde yapılan su yapıları, birer sanat abidesi niteliğindedir. Bentler, sarnıçlar, su kemerleri, çeşmeler, hamamlar, havuzlar ve diğer birçok yapı, şehrin ulaştığı su medeniyetinin eşsizliğini yansıtmaktadır.

Osmanlı dönemi, İstanbul’da su medeniyetinin zirvesi olarak kabul edilebilir. İstanbul, sahip olduğu doğal güzellikleri dolayısıyla 20. yüzyılın başlarında bile, Batılı mimarlar tarafından “Cennet Bahçesi” olarak nitelendirilmiştir.

İstanbul’un su medeniyetinden güç almak, şehrin sahip olduğu eşsiz mirasın korunması, geliştirilmesi ve yaşatılması ile mümkündür.

İstanbul, birçok dünya kentinden farklı olarak, içilebilir kalitede suya sahip bulunmaktadır. İSKİ’nin içme suyu arıtma tesislerinden çıkan sular, İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik şartlarına uygun ve Dünya Standartlarında içilebilir kalitededir. Arıtma tesislerinden çıkan kaliteyi musluklara yansıtmak İSKİ’nin öncelikleri arasında yer almaktadır. Böylece; damak zevki veya başka sebeplerle şişelenmiş sulara yönelen talep azalacak ve İstanbulluların yaşam kalitesine katkı sağlanmış olacaktır.

Su, canlıların vazgeçilmez hayat kaynağıdır. Bu açıdan su, temel bir hak olarak görülmektedir. Dünyanın önemli metropollerinden biri olan İstanbul’da insanların su hakkının karşılanması İSKİ’nin temel görevidir.

Suyun bir hak olarak görülmesinin yanında, insan sağlığıyla uyumlu su arzı ve su ekipmanlarının kullanımı da önemlidir. Doğal ortamdan alınan suyun çeşitli işlemlerden ve süreçlerden geçirilerek insan sağlığına uygun ve içilebilir kaliteye ulaştırıldıktan sonra musluklardan akıtılması İSKİ’nin yeniliğe ve gelişime açık, sürdürülebilir odak alanlarından biridir. Dolayısıyla İSKİ, suyun bir insan hakkı olduğu, uygun koşullarda ve sağlıklı olarak herkese sunulması gerektiği bilinciyle hareket etmektedir.

Daha sağlıklı ve güvenli bir ortamda yaşayabilmek için, çevreyi korumak, geliştirmek ve iyileştirmek gerekir. Günümüzde çevreyi kirleten unsurların başında atık sular gelmektedir.

Deniz, göl ve akarsu gibi su kaynaklarına arıtılmadan deşarj edilen atık sular, bu kaynakların kirlenmesine neden olmaktadır. Bu nedenle atık suların arıtma tesislerinde en ileri düzeyde arıtılarak alıcı ortamlara verilmesi ve/veya geri kazanılması gerekmektedir.

İSKİ, atık suların ekolojik dengeyi bozmadan, havada, suda ve toprakta kirleticiler oluşturmadan, çevreye zarar vermeden bertaraf edilmesini sağlamak ve bunun için gerekli denetimleri yapmakla yükümlüdür.

Son yıllarda ortaya çıkan küresel ısınma, kuraklık ve tüketim artışı, bütün dünyada olduğu gibi İstanbul için de su sıkıntısı riskini beraberinde getirmektedir. İstanbul’un artarak devam eden nüfus ve kentleşme trendi birlikte değerlendirildiğinde, İSKİ’nin misyonunda belirtildiği gibi; kaynağından kullanıcısına kadar su döngüsünün etkin yönetilmesi için yeni yer altı ve yer üstü kaynakları bularak mevcut su rezervlerini geliştirmesi gerekmektedir.

Su kaynaklarının korunması stratejik önceliklerin başında gelmektedir. Su kaynakları üzerindeki kirlilik baskısının devam etmesi ve suyun tasarruflu kullanılmaması, önümüzdeki yıllarda içilebilir su bulmanın kolaylıkla mümkün olamayacağı endişesini oluşturmaktadır.

Bu noktadan hareketle; su kaynaklarının korunması konusunda İSKİ’ye önemli görevler düştüğü, mümkün olan her türlü olanak seferber edilerek su kaynaklarının artırılması gerektiği vurgulanmaktadır. İSKİ yönetici ve çalışanları, devraldıkları mirasın kendilerine yüklediği sorumluluğun bilinciyle hareket etmektedir.

HAZIRLAYANLAR
ARAŞTIRMA VE DERLEME: KURUMSAL GELİŞİM ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ
UYGULAMA VE GRAFİK TASARIM: YAZILIM ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ